شەممە, تشرینی دووه‌م 1, 2025
frku

transcultures

بۆچی دونیا ئاوایە؟

موحەمەد  ئەحمەد موحە‌مە‌د ئە‌حمە‌د ھەر شوێنێک کۆی لێبێت تاکی لێنیە، چونکە لەناو کۆدا تاکەکان شوناسی تاکایەتیان ون دەکەن بە ھەموویان یەک شوناس پێکدەھێنن و ھاوشوناس دەبن.  بوونی تاک لەنێو ئەو کۆیەدا تەنھا وەک ژمارە دەمێنێتەوە واتە تاک لە چۆنیەتی دەکەوێت تەنھا چەندەتیەکەی دەمێنێتەوە، تەنانەت خودی چۆنیەتیەکەشی دەگۆڕێت دەبێتە چەندەتیەکی ڕووت. …

درێژه‌

ئاوابوونی شارێکی دێرین (حەسەنکێف)

د. مەدیحە سۆفی / ئەڵمانیا لە هەموو جیهاندا، کەلەپوور زمانی گێڕانەوەی مێژوو و ئاکاری هەمیشە زیندووی ئەو ڕابوردووە ڕەسەنەیە، کە لە توێی نەخش، نیگار، هەڵکۆڵین، پرد و ڕێگاوباندا، دەبێتە ڕەنگدانەوەی ژیانی ئەو کاتە و  خۆی لە توێی ئەو بۆماوانەدا دەنوێنێ. ناوچەی میزۆپۆتامیاش، نەك بە یەکێك لە ناوچە دێرینەکانی شارستانیەت لە …

درێژه‌

ژن و ئاوێنه‌ لەسەردەمی سناپدا: خوێندنه‌وه‌یەکی په‌یوه‌ندی ژن بە ئاوێنەوە

نەوزاد جەمال پەیوەندی ژن بە ئاوێنەوە، هەر گەمەیەکی سایکۆلۆجی و نەرێنی نییە. بەڵکو، چەندان رەهەندی شاراوە لەخۆدەگرێت کە مایەی رامان و لێوردبوونەوەیە. ژن بوونەوەرێکی ئاوێنەبازەو دۆستایەتیەکی مێژووی لەنێوانیاندا هەیە. نازانم بەدیاریکراوی کەی ئاوێنە داهاتووەو کێ دۆزیویەتیەوە. وەلێ، لام ڕوونە ئاوێنەو ژن دووانەیەکی لێکدانەبڕاون. لەو سۆنگەوە، دەمەوێت رامانێک لەسەر ئەو پەیوەندییە …

درێژه‌

تراژیدیا ئەقلێ مرۆڤێ کورد

موحسین ئوسمان تەڤ خەونێن مە هلوەراندن! هشمەندیا مەیا دیرۆکی، جڤاکی و سیاسی، نەگەهشتبوو پلە و ئاستەکێ هند بلندێ، کو ئەم بکارین پێ تەڤگەرێن نەتەوەیی ل سەد سالێن بۆری، بکەین. ئانکو پارت و سەرکردێن مە، نکارینە خوە ئازاد بکەن، بەری دەست ب رزگارکرنا ئاخێ/ وەلاتی بکەن! ئها ل سەر ڤان پاشخانان، …

درێژه‌

گۆڕینی دەسەڵات یان سنوردارکردنی؟

موحەمەد ئەحمەد موحە‌مە‌د ئە‌حمە‌د دەمەوێ بەو قسەیەی ئەفڵاتۆن دەستپێبکەم کە لە کتێبی “کۆمار”دا دەڵێت: ”ئەوانەی پاک و لێزان و دانان بەڵام بەشداری لە سیاسەت ناکەن ئەوا لەلایەن فەرمانڕەوایەکی ستەمکارەوە پاداشتیان دەدرێتەوە.” لێرەدا قسە لەسەر بەشداری سیاسیە، بەشداری سیاسیش کاتێک کاریگەری و ئەنجامی دەبێت کە تۆ ببیت بەھێزێک.  نەک ھەر سیاسەت …

درێژه‌

ژ رۆمانسیەتا کوردینیێ بۆ خەونا دەولەتێ

موحسین ئوسمان مرۆڤێن کورد قوربانیێن خوەشباوریا خوە! ل گۆر ژێدەرێن دیرۆکی، سیاسەتمەدارێ ئیتالی گویسپی مازینی ــ Giuseppe Mazzini جارا یەکەم/ 1835، تێگەهێ نەتەوەیی ب ئاوایێ خوەیێ زانستی بکارئانی. پشتی هنگی، نەتەوەبوونێ جهەکێ ڤاڤێر د هزرا سیاسی، دیرۆکی و جڤاکی دا وەرگرت. ئانکو ل داویا سەدێ هەژدێ ــ نۆزدێ/ “چاخێ ناسیۆنالیزمان”([1]) …

درێژه‌

بێچارەیا ئەقلێن کەڤنارێن تیڤیان

موحسین ئوسمان ل هەمبەر دژواریا هێرشێن لایڤان! تۆرێن جڤاکی “فەیسبۆک، تویتەر، یۆتوبی و لایڤێن زیندی”، رۆلەکێ مەزن د ئازادیا دەربرین و هشیاریا خەلکی/ جڤاکی دا دبینن. ئەڤە یەکە ژی، ب دووری و کووری تەڤلی لاشێ سیاسەتێ دبیت. ئەڤێ یەکێ، چاڤێن خەلکی بۆ داخوازێن مافێن خوە و ریفۆرمێن سیاسی و جڤاکی …

درێژه‌

کێشەی زۆربوونی دانیشتوان لە جیهاندا

مەدیحە سۆفی / ئەڵمانیا لە ئێستادا، زۆربوونی دانیشتوان، یەکێکە لە کێشە هەنوکەییەکانی ژینگە له‌ جیهاندا، نەك لەو ڕوانگەیەی گۆی زەوی توانای هەڵگرتنی ئەو ژمارە زۆرەی نابێت، بەڵکو لەو ڕوانگەیەوە کە کاردانەوەی بۆسەر تەواوی ژینگە و ئیکۆسیستیمەکەی، کاردانەوەیەکی نەرێنی دەبێت. تۆماس ماڵتۆس، قەشەیەکی ئەمریکی بوو، لە کۆتایی سەدەی هەژدەهەمدا بۆ یەکەم …

درێژه‌

حەتمیەتی جەنگێکی سارد لە نێوان چین و ئەمریکا

موحەمەد ئەحمەد موحە‌مە‌د ئە‌حمە‌د شەڕی نێوان ھێزەکان شەڕی سەپاندنی بەھا و پرەنسیپەکانە بەسەر لاوازەکان. وەنەبێ ئەو بەھا و پرەنسیپانەش ئەوەندە کوێر و بێ ئامانج بن، بەڵکو بەھێزەکان بەجۆرێک بەھا و پرەنسیپ و رێساکان دادەڕێژین، کە زامنی بەردەوامی بەھێزبوونی خۆیان و لاوازبوونی لاوازەکان بکات. ئەمەش دروستە بۆ  ھەموو ئاستەکانی تاکی و …

درێژه‌

پەیامێکی ڕاستەوخۆ

ئاکام ئیبراهیم ئایا مرۆڤ خۆپەرستە؟         سەلامەتی تەندروستی بۆ هەر تاکێکی نێو کۆمەڵگاکان گرنگە خۆ پارێزی لە پێناو پاراستنی بەرامبەردا هەنگاوێکی گەورەی مرۆڤانەیە. سوود و جوانی و مانەوەی ئەم خۆ پاراستنە لە مۆڕاڵدایە، بۆیە هەر یەکێک لە ئێمە پێویستە مۆڕاڵێکی باڵای مرۆڤانە لە ناوەوەی خۆماندا پەروەردە بکەین. لە ڕاستیدا هەنگاونان …

درێژه‌