چوارشەممە, كانونی یه‌كه‌م 24, 2025
frku

transcultures

قوتابخانەی میلیتۆس یەکەم قوتابخانەی فەلسەفە لە مێژوودا لە لێوار خاکەکانی ئاسیا و ئەوڕوپا سەری هەڵدا

دڵشاد کاوانی پێشەکی  قووتابخانەی میلیتۆس وەک کۆنترین قووتابخانەی فەلسەفی ڕۆژئاوایی لە مێژووی فەلسەفەدا ناوی هاتووە. لە ئەنادۆڵ، لە ناو وڵاتی تورکیای ئێستا، لەژێر هەژموونی فەرمانڕەوایەتی یۆنانی دێریندا، کە به فەلسەفەی پێش سوقراتی ناسراوە، قوتابخانەکانی سەردەمی سوقرات، لەژێر کاریگەریی میلیتۆسدا بوون. لە ئەورووپای کۆندا فەیلەسوفەکانی پێش سوقراتیان بە فەیلەسوفی فیزیکی یان …

درێژه‌

فەلسەفەی بیرکردنەوە لە سەردەمی نوێ دا

“بیرکردنەوەی بابەتییانە و پێویستییەکانی بیری فەلسەفی” دڵشاد کاوانی، شەقڵاوە کورد ئەو گەلەی بیرناکاتەوە” فەلسەفە و سەردەمی نوێ بیرۆکەی سەرەکی نووسینەکەم و تێڕامانە لە فەلسەفەی بابەتیی و بیرکردنەوە بابەتییانەیە یاخود پێچەوانەکەی بیرکردنەوەی بەپەلەکاری لەسەردەمی ئێستا دا. لەوانەیە هەمووان پرسیار بکەن، چۆن بیرکردنەوە لە ئێستادا بەپەلە دەبێت؟ چونکە بیرکردنەوەمان لە هیچدا ناوەستێت. …

درێژه‌

بڕیاری سیاسی یا ڕۆڵی بڕیارەکانی کۆنفڕانسی کەشوهەوا؟

د. مەدیحە سۆفی جیهان بە گشتی لە بەرامبەر ئاڵنگارییەکی گەورەدایە، لە بواری ئابووری، سیاسی، کێشەی کەشوهەوا و ژینگە بە گشتی، پەتا و درم، زۆربوونی دانیشتوان، تێکچوونی ئاسایشی خۆراک  و هەروەها شەڕ و نائارامی ئەم دواییەی نێوان ڕوسیا و ئۆکرانیا، بەجۆرێک کە جەمسەرەکان تێکەڵ بەیەک بوونە و پێشبینییەکانی بۆ مرۆڤی سادە …

درێژه‌

کاریگەری میژووی بنەماڵە لە سەر ژیانی نەوەی نوێ

فریدا نارین: هونەر تیڕاپێست، فەرەنسا هەموو مرۆڤێک لە ژیانیدا لەگەڵ چەمەدانیک گرێی دەروونیدا رووبەڕوو دەبێت. ئەم چەمەدانە پڕە لە درام، لە خەم و لە کیشە چارەسەر نەکراوەکانی نەوەکانی پێشوو. دایپیرەکانمان و باپیرانمان و دایک و باوکانمان لەگەڵ روودا و کێشەگەلێک ژیاون کە کات و شوێن و کولتوور و قەدەغەکانی ئەو …

درێژه‌

تیۆری ”پەیژەی خۆشەیستی” دیۆتیما

“سەمپۆزیۆم” کرانەوەی ئەفلاتون بەڕووی (ژن)دا “قسەکردن لەباری خۆشەویستییەوە، خۆشەویستییە” هاوڕێ خالد پەیژەی خۆشەویستی دیۆتیما[1] کە بە پەیژەی (خۆشەویستی ئەفلاتون) یان (ئیرۆسی ئەفلاتون) ناسراوە، فەلسەفەی جۆرە جیاوازەکانی خۆشەویستیی (دیۆتیما- سوکراتی ئەفلاتون) پێکدەهێنێت. لە دەوروبەری (٤١٦)ی پ.ز، ئەگاسۆن Agathon[2]بە بۆنەی سەرکەوتنی لە یەکەم دەقی نووسیندا، ئێوارە خوانێکی بۆ هەموو پیاوە دیارەکانی ئەسینا …

درێژه‌

سوقرات پیاوە مەزنەکەی فەلسەفە

دڵشاد کاوانی، شەقڵاوە ئێوارەیەکی مانگی حوزەیرانی ساڵی ٣٩٩ پێش زایین، پیرە پیاوێکی تەمەن حەفتاکان لە زیندانێکی ئەسینا خەریک بوو لە سێدارە بدرێت. بە جلێکی کۆنی شاقەڵ و بەپێی پەتییەوە، کەچی لە ڕووخسار ئارام و ئاسوودە بوو. دوای ئەوەی هاوسەرەکەی بۆسەلامەتی و پارێزگاری لە سوقرات لە کارەکەی دووری خستەوە، مژوولی ئەوەبوو …

درێژه‌

ڕۆیشتن بەدەم (با) لە ڕەنگەکانی هونەرمەند (حەمە هاشم)

حەمە هاشم نووسینی: بەیان سەلمان بەیەکەم تەماشای تابلۆکانی هونەرمەند حەمەهاشم، وەک دەرکەوتەکانی ساتەوەختێکی پڕ دەربڕین سەرنجمان ڕادەکێشن. لەم تابلۆیانە لەنێوان ڕەنگ و جیهانێکی ئەبستراکتدا هونەرمەند توانیوێتی هەمائاهەنگیەکی گونجاو دروست بکات. هەستی پێ دەکەین وەک ئەوەی خۆی فڕێدابێتە نێو قووڵایی خۆی، هاوکات بۆ ئەوەیەتی ناخی مرۆڤەکان بوروژێنێت و بەتایبەتی هەستەکانمان چالاک …

درێژه‌

هاوپۆڵەکەم

سوهاد عەبدوڵا لە قۆناغی بنەڕەتیی دابووین. من دۆستی چەند کچێک بووم، کە کەس و کاریان، وابزانم پەکەکە بوون، یان لەوانەشە لایەنگری پەکەکە بووبن. بە گشتی ئەوان چەپ بوون. حەزی زۆرم بۆ خوێندنەوە، منی پتر لەوان نزیک دەکردەوە. هەرچیەکیان لە کتێب و بڵاوکراوە دەست دەکەوت بۆمیان دەهێنا. گوڵزار لەناویاندا زۆرتر چالاک …

درێژه‌

سەرپۆشەکەی نەنکم

  دلێر محەمەد نوری  سەرپۆشەکەی نەنکم، سەرپۆشێکی، سپی و جوان بوو. هێندەی دڵی هەموو پەپوولەکانی دونیا پاک بوو. نەنکم ئایندارییەکی ئەکرد، هێندەی ئایینداری فریشتەکانی خودا، بێ غەل و غەش بوو. ئەرکی سەرەکی سەرپۆشەکەی، داپۆشینی پرچ و کەزیە سپییەکەی بوو. بەڵام هەندێ ئەرکی دیکەشی هەبوو. نەنکم هێندە خودای خۆش ئەویست، پێویستی …

درێژه‌

نه‌ساخیا سته‌مكاریێ و ترس ژ ئازادیێ

نووسەر: جوان عزه‌ت ئه‌و ملله‌تێن به‌رى ئه‌قلێ ئازاد و كه‌لتوورێ ئازاد دژین، ئه‌و ملله‌تێن به‌رى دیرۆك و بوونا دیرۆكێ نه‌. ملله‌تێن ب ڤى ره‌نگى زوى ب زوى نه‌شێن تراژیدیێن خوه‌ ژى بخوینن و ئه‌زموونێ ژ سه‌ربوور و تراژیدێن گه‌لێن دى تر ژى وه‌ربگرن، چۆنكو به‌رهه‌مێ درۆستكرنا ئه‌قلێ سته‌مكاریێ گه‌هشتنه‌ ب …

درێژه‌