یەکشەممە, كانونی یه‌كه‌م 7, 2025
frku

شیكاریی

لە نێوان پێشکەوتنی زانستی و پێشکەوتنی مرۆڤایەتی

موحەمەد ڕ. ئەحمەد پێشکەوتنی زانستی پێشکەوتنی مرۆڤایەتی نیە بەڵکو پێشکەوتنی زیرەکی مرۆڤە. زیرەکیش لە مرۆڤدا ناوچەیەکە بێ لایەنە واتە لە خودی خۆیدا نە چاکە نە خراپە؛ بەمانایەکی دیکە، دەتواندرێت زیرەکی ھەم بۆ چاکە بەکاربھێنرێت ھەم بۆ خراپە ( ھەم دەرمان و ئامرازەکانی ئاسانکردنی ژیان فەراھەم دەکات، ھەم چەکی وێرانکەر). مرۆڤ …

درێژه‌

ڕه‌تكردنه‌وه‌ی په‌یوه‌ندی هاوڕێیەتی؛ راگرتنی سارتەر بەرامبەر سارتەر

هاوڕێ خالید فەلسەفە و مرۆڤ        بەرایی فەلسەفاندنی چەمکی (هاوڕێیەتی) (Friend ship) لە فۆرمە نەریتییه‌‌كه‌یدا دەگەڕێتەوە بۆ ئەفلاتۆن. كاتێك لەسەر بنەمای چینەکان جۆری پەیوەندییە هاوڕێییەتییەکانی پۆلێن كرد. تیۆری ئه‌فلاتۆن (تاك له‌ پێاو گشت) جه‌خت له‌ ناوه‌ندییه‌تی سیسته‌م ده‌كاته‌وه‌ بە ئامانجی بەدیهێنانی چاكه‌ی گشتی و هارمۆنی. به‌م پێیه‌ رۆڵ و پێگه‌ی …

درێژه‌

بەستەڵەک یان کرانەوەی بیر؟

Image: Peter H de Pixabay

گەڕانەوە بۆ بیری ئەشکەوت نشینان! دلێر محەمەد نوری لە کتێبی (کیف تصبح انسانا) ی نووسەری میسری د.شەریف عەڕەفەدا هاتووە کە: دلێر محەمەد نوری تەها حسێن ١٨٨٩-١٩٧٣ نووسەر‌ و ڕەخنەگری گەورەی میسری لە وتەیەکیدا دەڵێت: ”تەمەڵی هۆشە… وا لە خەڵکی دەکات کە ئارەزوو بکەن بەوەی بە ئاسانی کۆن وەربگرن و خۆیان …

درێژه‌

ماکەکانی گۆڕانی کەشوهەوا دەمێکە گەیشتووەتە بەردەرگامان

noahs-ark-Gordon Johnson de Pixabay

د. مەدیحە سۆفی بەشی یەکەم دواجار گۆڕانی کەشوهەوا ڕاستییەکی ئەوەندە ڕەها و تاڵە کە باجی ڕووبەڕوبوونەوەی قوربانییەکی زۆر و داڕمانێکی بێوێنەی ژینگەی ژیان بەدوای خۆیدا دەهێنێت، هیچ کەلەبەرێک و هیچ گۆشەیەکی جیهان لێی بێبەش نابێت. بە پێی توێژینەوەکان، دەرکەوتووە کە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەڕێژەیەکی کاریگەرتر دەکەوێتە بەر کاردانەوە نەرینییەکانی گۆڕانی کەشوهەواوە، …

درێژه‌

ڕۆمانى مەزراى ئاژەڵان: دەلاقەیەک بۆ ڕوانین لە شۆڕش

ناودار زیاد ئەوەندەى ئاگاداربم ڕۆمانى مەزراى ئاژەڵانى جۆرج ئۆڕوێڵ پێنج وەرگێڕانى بۆ سەر زمانى کوردى بۆ کراوە. بۆ زیاتر لە حەفتا زمانى دونیاش پاچڤەکراوە. کراوە بە فیلم و ئەنیمەیشن. هەزاران وتار و توێژینەوەشى لەبارەوە نووسراوە. ئەم ناوبانگەى ڕۆمانەکە سەروەختى تەواوکردنى ڕۆمانەکەمان بیرناباتەوە لە ساڵانى چلەکانى سەدەى ڕابردوودا کاتێک ئۆروێڵ لە …

درێژه‌

سیسته‌مى په‌روه‌رده‌ و كاریگه‌رى له‌ سه‌ر ژن

پرۆسه‌ى په‌روه‌رده‌ى سیاسى جوان عیزه‌ت   بەشی سێهەم وه‌كو ژنێكى یاخى حه‌زم له‌ گۆڕانكاریه‌، گۆڕانكارى له‌ پرسیاره‌وه‌ سه‌رهەڵده‌دات، ئه‌ى ناكرێت ئێمه‌ى ژن پرسیار له‌ پرسه‌كانى خۆمان بكه‌ین؟ ئه‌ى ناكرێت دیالێكتیك و پرسیاركردن به‌ دوو مشتۆمڕى سه‌رنجڕاكێش درۆست ببێت؟ نه‌وال سه‌عداوى، له‌ وتارى ”ژن و سیاسه‌ت”دا زۆر به‌ جوانى پرسیارێك ده‌رۆژنێت و …

درێژه‌

ژن و ناوەندی بڕیار

مەدیحە سۆفی/ ئەڵمانیا لە پاش ئەو کۆمەڵکوژییەی ڕواندا لە ساڵی ١٩٩٤ ، کە نزیکەی هەشت سەد کەس لە خێڵی توتسی بەدەست خێڵی هوتووەکانەوە کۆمەڵکوژ کران، ڕواندا چووە قۆناغێکی نوێی حوکمدارییەوە، کۆڵەکەی سەرەکی ئەو گۆڕانە ئەرێنییەش بریتی بوون لە سەروەری یاسا، یەکسانی ڕەگەز، هەست بە لێپرسراوی بەرامبەر بە پاراستنی بەرژەوەندییەکانی دەوڵەت …

درێژه‌

دەنگ، دەسەڵات، داهات

Pete-Linforth-de-Pixabay.jpg

مەدیحە سۆفی/ ئەڵمانیا هەژاری تامێکی زۆر تاڵە، لەوەش تاڵتر قووتدانی ئەو پارووە تاڵەیە لە ناوەندێکدا کە چرای دادپەروەری کۆمەڵایەتی تیایدا کوژابێتەوە. هەژاری بەردەوام و تاڵ، میتۆزێکی خۆڕسک لە بەرهەڵستی و ناڕەزایی لە ناخی مرۆڤدا بەخەبەر دێنێ و بە چەکی قورسی بەرگری و بەربەرەکانی و ئاڵنگاریەوە، هێزێکی نوستوو زیندوو دەکاتەوە، هەر …

درێژه‌

کامێرا، ئامێرێک بۆ دەربڕین

بەیان سەلمان بەرلەوەی لایەکانی کامێرا تاوتوێ بکەین، لەسەر ڕۆڵی وێنە دەوەستین و کەمێک شی دەکەینەوە. لەپێشاندا با بپرسین: تەماشای چی دەکرێت؟ واتە ئەو بابەتەی سەیر دەکرێت بریتییە لە سروشت؟ لە مرۆڤ؟ لە گیان لەبەرەکان؟ یاخود هەرچ بابەتێکی تر…؟ بێجگە لەوەی زۆر گرنگە بزانین شوینی ئەو وێنەیە کوێیە؟ کێ گرتویەتی؟ لە …

درێژه‌

ئاوارە، تەنیا لەنێو هەموواندا

بەیان سەلمان Image: par Pixabay بەبڕینی هاواری ئاوارەیەک بە کامێرای تەلەفیزیۆن، کە وێنەکانی بە دنیادا پەخش دەکرێن، تەنیایی هەر یەکێک لەنێو هەموو تەنیاکانی تردا دەبینین و هاوکات نایشیانبینین. عەقڵانیەت لە ئاست وێنەکاندا بێهودەیە. لەناو شانۆگەریەکی تراژێدی بە ئیشخستنی هزر وەک ماشێنێکی ڕووناکبیری، چەمکی لێکدانەوەی کارەساتەکانت پێ لەدەستت دەدات. لە هەناوی …

درێژه‌