فیكر

فەلسەفە، ئایین، کولتوور، سیستەم، زانست، بە نموونە دڵشاد کاوانی بەشی دووەم (٦) بۆچوونە دژ بەیەکەکان بۆ مانەوە هەروەها لە ڕووی مێژووییەوە بۆچوونە دژ بە یەکەکان سەبارەت بە سروشتی چاکە و خراپە، زۆرێک لە گەلانی ناچار کردووە کە ببنە چەند ئایینێک یان لە یەک کاتدا چەندین ئایین پەیڕەو بکەن. با چاوێک …

فەلسەفە، ئایین، کولتوور، سیستەم، زانست، بە نموونە دڵشاد کاوانی بەشی یەکەم (1) پێشەکی  دروستکردنی بێهاوتای گەردوون هەمیشە سەرساممان دەکات بە شکۆمەندی سروشتی خۆی لە ماوەی ملیۆنان سەدەی جووڵەی ڕێکوپێک لە هەموو شتێکدا لە وردی تەنۆلکە ئەتۆمییەکانەوە تا گەورەی هەسارەکان. لەو ساتانەدا بیرکردنەوەمان دان بەوەدا دەنێت، کە هەموو دەستکەوتەکانی کۆتایی هاتووە. …

سمکۆ محەمەد زیاتر لە 30 ساڵە فكر كەوتۆتە خزمەت كاپیتالیزمی هاوچەرخی دوای سۆڤیەت، لەدوای ئەزموون كردنی مۆدێرنەوە كە بونیادگەراكانی بەرهەمهێنا و ماركسیان وەكو پیاوێكی ئایدیۆلۆژیستی دۆگما پێناسە كرد، ئیدی دژەكانی بەهەموو ئایدیاكانەوە ئەم فەلسەفەیەیان لەبیری خەڵكدا بردە دەرەوە، تەنانەت لەنێو شانە حیزبیەكانیشدا هەوڵێك هەبوو بۆ ناشیرین كردنی ماركس و خودی …

دڵشاد کاوانی هەرچەندە بە درێژایی مێژووی فەلسەفە لەگەڵ هەر ڕەوت و دیدگا و قوناغێکی فەلسەفییدا، فەلسەفە وەک میکانزمێکی فکریی مەعریفی لەپاڵ ئەو چەمکانەی کە کاری فەلسەفەکاری کراوە، فەلسەفە خۆشی کەوتۆتە بەر شەپۆڵی هزری و پێناسە و وێنای جیاوازی بۆچوونەکان، بۆیەشە زۆر لەبارەی فەلسەفە نووسراوە و جۆرەها شیکارو ڕاڤەی بۆ کراوە. …

نموونه‌/ مودێربوونا ئه‌قلێ سه‌رده‌مى جوان عزه‌ت باب، پێناسه‌كا كویرا هزرى و دیرۆكى و سیاسى یه‌. هزربكه‌ به‌رى هزاران سالان رۆلێ بابى هه‌بوویه‌، بگره‌ ژ سه‌رده‌مێ ئیبراهیم و مۆسا پێغه‌مبه‌ر رۆلێ بابى رۆله‌كێ سه‌رده‌ست بوویه‌، ئانكو ئه‌ڤ پێناسه‌ و ره‌هه‌ ڤه‌دگه‌ریته‌ قۆناغا درۆستبوونا بنگه‌هێ بابسالاریێ. ل گورى وان زانیارێن د ئیكولۆژى/ …

ئەزهار نامق ئەحمەد سۆفستاییەکان لە سەدەی چوارسەدی پێش زایین کۆمەڵەیەک پەیدابوون کە ئاراستەی فەلسەفەیان لە لێکۆڵینەوە لە بنچینەی بوون و گەردوون گۆڕی بۆ لێکۆڵینەوە لە مڕۆڤ و تواناکانی و چۆنێتی زانین. ئەوان ئایینیان بەتەواوی بەلاوەنا و خوداوەندەکانیان ڕەتکردەوە. سەفسەتەگەری بەواتایی دوو شتی جیاوازی تێکچنراو دێت، لە یونانی دێریندا سەفستەگەراکان یان …

دڵشاد کاوانی پێشەکی  قووتابخانەی میلیتۆس وەک کۆنترین قووتابخانەی فەلسەفی ڕۆژئاوایی لە مێژووی فەلسەفەدا ناوی هاتووە. لە ئەنادۆڵ، لە ناو وڵاتی تورکیای ئێستا، لەژێر هەژموونی فەرمانڕەوایەتی یۆنانی دێریندا، کە به فەلسەفەی پێش سوقراتی ناسراوە، قوتابخانەکانی سەردەمی سوقرات، لەژێر کاریگەریی میلیتۆسدا بوون. لە ئەورووپای کۆندا فەیلەسوفەکانی پێش سوقراتیان بە فەیلەسوفی فیزیکی یان …

“بیرکردنەوەی بابەتییانە و پێویستییەکانی بیری فەلسەفی” دڵشاد کاوانی، شەقڵاوە کورد ئەو گەلەی بیرناکاتەوە” فەلسەفە و سەردەمی نوێ بیرۆکەی سەرەکی نووسینەکەم و تێڕامانە لە فەلسەفەی بابەتیی و بیرکردنەوە بابەتییانەیە یاخود پێچەوانەکەی بیرکردنەوەی بەپەلەکاری لەسەردەمی ئێستا دا. لەوانەیە هەمووان پرسیار بکەن، چۆن بیرکردنەوە لە ئێستادا بەپەلە دەبێت؟ چونکە بیرکردنەوەمان لە هیچدا ناوەستێت. …

“سەمپۆزیۆم” کرانەوەی ئەفلاتون بەڕووی (ژن)دا “قسەکردن لەباری خۆشەویستییەوە، خۆشەویستییە” هاوڕێ خالد پەیژەی خۆشەویستی دیۆتیما[1] کە بە پەیژەی (خۆشەویستی ئەفلاتون) یان (ئیرۆسی ئەفلاتون) ناسراوە، فەلسەفەی جۆرە جیاوازەکانی خۆشەویستیی (دیۆتیما- سوکراتی ئەفلاتون) پێکدەهێنێت. لە دەوروبەری (٤١٦)ی پ.ز، ئەگاسۆن Agathon[2]بە بۆنەی سەرکەوتنی لە یەکەم دەقی نووسیندا، ئێوارە خوانێکی بۆ هەموو پیاوە دیارەکانی ئەسینا …

دڵشاد کاوانی، شەقڵاوە ئێوارەیەکی مانگی حوزەیرانی ساڵی ٣٩٩ پێش زایین، پیرە پیاوێکی تەمەن حەفتاکان لە زیندانێکی ئەسینا خەریک بوو لە سێدارە بدرێت. بە جلێکی کۆنی شاقەڵ و بەپێی پەتییەوە، کەچی لە ڕووخسار ئارام و ئاسوودە بوو. دوای ئەوەی هاوسەرەکەی بۆسەلامەتی و پارێزگاری لە سوقرات لە کارەکەی دووری خستەوە، مژوولی ئەوەبوو …