یەکشەممە, كانونی یه‌كه‌م 7, 2025
frku

شیكاریی

فەلسەفەی بیرکردنەوە لە سەردەمی نوێ دا

“بیرکردنەوەی بابەتییانە و پێویستییەکانی بیری فەلسەفی” دڵشاد کاوانی، شەقڵاوە کورد ئەو گەلەی بیرناکاتەوە” فەلسەفە و سەردەمی نوێ بیرۆکەی سەرەکی نووسینەکەم و تێڕامانە لە فەلسەفەی بابەتیی و بیرکردنەوە بابەتییانەیە یاخود پێچەوانەکەی بیرکردنەوەی بەپەلەکاری لەسەردەمی ئێستا دا. لەوانەیە هەمووان پرسیار بکەن، چۆن بیرکردنەوە لە ئێستادا بەپەلە دەبێت؟ چونکە بیرکردنەوەمان لە هیچدا ناوەستێت. …

درێژه‌

کاریگەری میژووی بنەماڵە لە سەر ژیانی نەوەی نوێ

فریدا نارین: هونەر تیڕاپێست، فەرەنسا هەموو مرۆڤێک لە ژیانیدا لەگەڵ چەمەدانیک گرێی دەروونیدا رووبەڕوو دەبێت. ئەم چەمەدانە پڕە لە درام، لە خەم و لە کیشە چارەسەر نەکراوەکانی نەوەکانی پێشوو. دایپیرەکانمان و باپیرانمان و دایک و باوکانمان لەگەڵ روودا و کێشەگەلێک ژیاون کە کات و شوێن و کولتوور و قەدەغەکانی ئەو …

درێژه‌

تیۆری ”پەیژەی خۆشەیستی” دیۆتیما

“سەمپۆزیۆم” کرانەوەی ئەفلاتون بەڕووی (ژن)دا “قسەکردن لەباری خۆشەویستییەوە، خۆشەویستییە” هاوڕێ خالد پەیژەی خۆشەویستی دیۆتیما[1] کە بە پەیژەی (خۆشەویستی ئەفلاتون) یان (ئیرۆسی ئەفلاتون) ناسراوە، فەلسەفەی جۆرە جیاوازەکانی خۆشەویستیی (دیۆتیما- سوکراتی ئەفلاتون) پێکدەهێنێت. لە دەوروبەری (٤١٦)ی پ.ز، ئەگاسۆن Agathon[2]بە بۆنەی سەرکەوتنی لە یەکەم دەقی نووسیندا، ئێوارە خوانێکی بۆ هەموو پیاوە دیارەکانی ئەسینا …

درێژه‌

سوقرات پیاوە مەزنەکەی فەلسەفە

دڵشاد کاوانی، شەقڵاوە ئێوارەیەکی مانگی حوزەیرانی ساڵی ٣٩٩ پێش زایین، پیرە پیاوێکی تەمەن حەفتاکان لە زیندانێکی ئەسینا خەریک بوو لە سێدارە بدرێت. بە جلێکی کۆنی شاقەڵ و بەپێی پەتییەوە، کەچی لە ڕووخسار ئارام و ئاسوودە بوو. دوای ئەوەی هاوسەرەکەی بۆسەلامەتی و پارێزگاری لە سوقرات لە کارەکەی دووری خستەوە، مژوولی ئەوەبوو …

درێژه‌

ڕۆیشتن بەدەم (با) لە ڕەنگەکانی هونەرمەند (حەمە هاشم)

حەمە هاشم نووسینی: بەیان سەلمان بەیەکەم تەماشای تابلۆکانی هونەرمەند حەمەهاشم، وەک دەرکەوتەکانی ساتەوەختێکی پڕ دەربڕین سەرنجمان ڕادەکێشن. لەم تابلۆیانە لەنێوان ڕەنگ و جیهانێکی ئەبستراکتدا هونەرمەند توانیوێتی هەمائاهەنگیەکی گونجاو دروست بکات. هەستی پێ دەکەین وەک ئەوەی خۆی فڕێدابێتە نێو قووڵایی خۆی، هاوکات بۆ ئەوەیەتی ناخی مرۆڤەکان بوروژێنێت و بەتایبەتی هەستەکانمان چالاک …

درێژه‌

نه‌ساخیا سته‌مكاریێ و ترس ژ ئازادیێ

نووسەر: جوان عزه‌ت ئه‌و ملله‌تێن به‌رى ئه‌قلێ ئازاد و كه‌لتوورێ ئازاد دژین، ئه‌و ملله‌تێن به‌رى دیرۆك و بوونا دیرۆكێ نه‌. ملله‌تێن ب ڤى ره‌نگى زوى ب زوى نه‌شێن تراژیدیێن خوه‌ ژى بخوینن و ئه‌زموونێ ژ سه‌ربوور و تراژیدێن گه‌لێن دى تر ژى وه‌ربگرن، چۆنكو به‌رهه‌مێ درۆستكرنا ئه‌قلێ سته‌مكاریێ گه‌هشتنه‌ ب …

درێژه‌

”دەریا و خەونە شاراوەکەی مەرجان”

خوێننەوەی: پەروێز هوما ئەم ڕۆمانە لە نووسینی نووسەر و ڕۆماننووس(بەیان سەلمان)ە، کە ناوەندی ڕۆشنبیریی ڕەهەند، چاپ و بڵاوی کردووەتەوە. ساڵی چاپ ٢٠٢١ چێژی خوێنەر، پشتبەستووە بە مەعریفەکەی، مەعریفەکەیەتی بڕیار دەدات کە چێژ لە چی ببینێت. من کاتێک ڕۆمان دەخوێنمەوە، سەرنجی هەندێک لایەن دەدەم، سەرەکیترینیان: بونیادی کاراکتەر، خوڵقاندنی ڕووداو، زمانی گێڕانەوە، …

درێژه‌

تەوەری ئاو، وەکو کێشەیەکی گلۆبال

د. مەدیحە سۆفی/ ئەڵمانیا نادادپەروەری کۆمەڵایەتی و وەبەرهەمهێنانی بێ سنوور، چاوچنۆکی سەرمایەداری، نیولیبیرالیزم، گۆڕانی کەشوهەوا و ماکەکانی، پەتای کۆڕۆنا، شەڕی ئۆکرانیا و کێشەی دانەوێڵە و پەینی کیمیایی، پلانە شاراوەکانی ئەودیوی دیوارە ئەستورەکان؛ کە پارێزەری بەرژەوەندی زلهێزەکانن و هەر خۆیانیش پێشبینییەکان بە پێی خواستی بەرنامەکانیان دادەڕێژن، هەموو ئەم پێشهاتانە بە گشتی …

درێژه‌

چۆن بتوانین ژنێكى به‌هێز دروست بكه‌ین؟

وتاری هاوبەش جوان عزەت، بەهرە حەمەڕەش، شاناز هیرانی به‌شى یه‌كه‌م: ژن و په‌روه‌رده‌ جوان عزه‌ت پێشه‌كى: سه‌ره‌تاى هه‌موو چه‌مكێك ئامانجه‌، ئه‌و ئامانجه‌ وشه‌ به‌رهه‌م ده‌هێنێت و وشه‌یش زمان ساز ده‌كات و زمانیش به‌ره‌ به‌ره‌ ده‌بێته‌ زانست و پرۆسه‌ى خۆ په‌روه‌رده‌كردن. په‌روه‌رده‌، زانستى كۆمه‌ڵگه‌یه‌. كۆمه‌ڵگه‌یش، چۆنیه‌تى پراكتیكى ئه‌و په‌روه‌رده‌یه‌ له‌سه‌ر ئاستى …

درێژه‌

پەیوەندی ھەڵئاوسان بە پاشەکەوت و گەشەکردنەوە

موحه‌مه‌د ڕه‌حمان ئه‌حمه‌د ھەڵئاوسان یەکێکە لە دەردە کوشندەکانی سیستەمی بازاری ئازادی سەرمایەداری، ئەو سیستەمەی کە لەسەر بنەمای خواست و خستنەڕوو بڕ و نرخی بەرھەم دیاری دەکات، بەبێ پلاندانان و دەستێوەردانێکی ناوەندی. ھۆکارەکان بۆ سەرھەڵدانی ھەڵئاوسان و بەرزبوونەوەی نرخ زۆرن. بەگشتی خواست و خستنەڕوو دوو ھۆکاری زۆر باون، بۆ نموونە، کاتێک …

درێژه‌