هەینی, تشرینی یه‌كه‌م 31, 2025
frku

transcultures

گەڕانەوە لە دوای مردن

کورتە چیرۆک یوسف اسماعیل عەزیز سەیرێکی ئەو باڵندانە بکە لەئاسمانی پڕ تاواندا دەخولێنەوە، سەیرێکی ئەو ماسییانە بکە لەنێو ئاوی مەینەتدا مەلەدەکەن، گەر بێیت و سەیرێکی مرۆڤەکان بکەیت لە نێو جەرگەی شاردا بێ هۆکار دەسوڕێنەوە و لێشیان دەپرسم دەکرێت دوو خولەک قسەبکەین، لە وەڵامدا پێم دەڵێت دەبێت بڕۆم کۆمەڵێک کارم هەیە… …

درێژه‌

سەفسەتگەری و پەیوەندی بیرکردنەوەی ڕەخنەیی

ئەزهار نامق ئەحمەد سۆفستاییەکان لە سەدەی چوارسەدی پێش زایین کۆمەڵەیەک پەیدابوون کە ئاراستەی فەلسەفەیان لە لێکۆڵینەوە لە بنچینەی بوون و گەردوون گۆڕی بۆ لێکۆڵینەوە لە مڕۆڤ و تواناکانی و چۆنێتی زانین. ئەوان ئایینیان بەتەواوی بەلاوەنا و خوداوەندەکانیان ڕەتکردەوە. سەفسەتەگەری بەواتایی دوو شتی جیاوازی تێکچنراو دێت، لە یونانی دێریندا سەفستەگەراکان یان …

درێژه‌

بۆنی مردن

کورتە چیرۆک عەبدولقادر ئەرسەلان، هەولێر بەیانییە، سەرما هەموو شتێکی بەزاندووە، دەرۆزەکەر و مەلیک و منیشی لەخەو کردووە. پەیامێکی ترسناکی پێیە، فڕندە و چۆلەکە وردیلەکانیش ئەمڕۆ نەهاتوونەتە باخچەکەمان. بۆ نەهاتوون؟ پێویستیم پێیانە، دەنگ و نمایش و سەما، جریوەیان دڵم دەکەنەوە. لە خۆم دەپرسم ئەمڕۆ بۆ نەهاتوون؟ خواردنم بۆ هێناون، بەڵام دیارنین، …

درێژه‌

قوتابخانەی میلیتۆس یەکەم قوتابخانەی فەلسەفە لە مێژوودا لە لێوار خاکەکانی ئاسیا و ئەوڕوپا سەری هەڵدا

دڵشاد کاوانی پێشەکی  قووتابخانەی میلیتۆس وەک کۆنترین قووتابخانەی فەلسەفی ڕۆژئاوایی لە مێژووی فەلسەفەدا ناوی هاتووە. لە ئەنادۆڵ، لە ناو وڵاتی تورکیای ئێستا، لەژێر هەژموونی فەرمانڕەوایەتی یۆنانی دێریندا، کە به فەلسەفەی پێش سوقراتی ناسراوە، قوتابخانەکانی سەردەمی سوقرات، لەژێر کاریگەریی میلیتۆسدا بوون. لە ئەورووپای کۆندا فەیلەسوفەکانی پێش سوقراتیان بە فەیلەسوفی فیزیکی یان …

درێژه‌

فەلسەفەی بیرکردنەوە لە سەردەمی نوێ دا

“بیرکردنەوەی بابەتییانە و پێویستییەکانی بیری فەلسەفی” دڵشاد کاوانی، شەقڵاوە کورد ئەو گەلەی بیرناکاتەوە” فەلسەفە و سەردەمی نوێ بیرۆکەی سەرەکی نووسینەکەم و تێڕامانە لە فەلسەفەی بابەتیی و بیرکردنەوە بابەتییانەیە یاخود پێچەوانەکەی بیرکردنەوەی بەپەلەکاری لەسەردەمی ئێستا دا. لەوانەیە هەمووان پرسیار بکەن، چۆن بیرکردنەوە لە ئێستادا بەپەلە دەبێت؟ چونکە بیرکردنەوەمان لە هیچدا ناوەستێت. …

درێژه‌

بڕیاری سیاسی یا ڕۆڵی بڕیارەکانی کۆنفڕانسی کەشوهەوا؟

د. مەدیحە سۆفی جیهان بە گشتی لە بەرامبەر ئاڵنگارییەکی گەورەدایە، لە بواری ئابووری، سیاسی، کێشەی کەشوهەوا و ژینگە بە گشتی، پەتا و درم، زۆربوونی دانیشتوان، تێکچوونی ئاسایشی خۆراک  و هەروەها شەڕ و نائارامی ئەم دواییەی نێوان ڕوسیا و ئۆکرانیا، بەجۆرێک کە جەمسەرەکان تێکەڵ بەیەک بوونە و پێشبینییەکانی بۆ مرۆڤی سادە …

درێژه‌

کاریگەری میژووی بنەماڵە لە سەر ژیانی نەوەی نوێ

فریدا نارین: هونەر تیڕاپێست، فەرەنسا هەموو مرۆڤێک لە ژیانیدا لەگەڵ چەمەدانیک گرێی دەروونیدا رووبەڕوو دەبێت. ئەم چەمەدانە پڕە لە درام، لە خەم و لە کیشە چارەسەر نەکراوەکانی نەوەکانی پێشوو. دایپیرەکانمان و باپیرانمان و دایک و باوکانمان لەگەڵ روودا و کێشەگەلێک ژیاون کە کات و شوێن و کولتوور و قەدەغەکانی ئەو …

درێژه‌

تیۆری ”پەیژەی خۆشەیستی” دیۆتیما

“سەمپۆزیۆم” کرانەوەی ئەفلاتون بەڕووی (ژن)دا “قسەکردن لەباری خۆشەویستییەوە، خۆشەویستییە” هاوڕێ خالد پەیژەی خۆشەویستی دیۆتیما[1] کە بە پەیژەی (خۆشەویستی ئەفلاتون) یان (ئیرۆسی ئەفلاتون) ناسراوە، فەلسەفەی جۆرە جیاوازەکانی خۆشەویستیی (دیۆتیما- سوکراتی ئەفلاتون) پێکدەهێنێت. لە دەوروبەری (٤١٦)ی پ.ز، ئەگاسۆن Agathon[2]بە بۆنەی سەرکەوتنی لە یەکەم دەقی نووسیندا، ئێوارە خوانێکی بۆ هەموو پیاوە دیارەکانی ئەسینا …

درێژه‌

سوقرات پیاوە مەزنەکەی فەلسەفە

دڵشاد کاوانی، شەقڵاوە ئێوارەیەکی مانگی حوزەیرانی ساڵی ٣٩٩ پێش زایین، پیرە پیاوێکی تەمەن حەفتاکان لە زیندانێکی ئەسینا خەریک بوو لە سێدارە بدرێت. بە جلێکی کۆنی شاقەڵ و بەپێی پەتییەوە، کەچی لە ڕووخسار ئارام و ئاسوودە بوو. دوای ئەوەی هاوسەرەکەی بۆسەلامەتی و پارێزگاری لە سوقرات لە کارەکەی دووری خستەوە، مژوولی ئەوەبوو …

درێژه‌

ڕۆیشتن بەدەم (با) لە ڕەنگەکانی هونەرمەند (حەمە هاشم)

حەمە هاشم نووسینی: بەیان سەلمان بەیەکەم تەماشای تابلۆکانی هونەرمەند حەمەهاشم، وەک دەرکەوتەکانی ساتەوەختێکی پڕ دەربڕین سەرنجمان ڕادەکێشن. لەم تابلۆیانە لەنێوان ڕەنگ و جیهانێکی ئەبستراکتدا هونەرمەند توانیوێتی هەمائاهەنگیەکی گونجاو دروست بکات. هەستی پێ دەکەین وەک ئەوەی خۆی فڕێدابێتە نێو قووڵایی خۆی، هاوکات بۆ ئەوەیەتی ناخی مرۆڤەکان بوروژێنێت و بەتایبەتی هەستەکانمان چالاک …

درێژه‌