چوارشەممە, كانونی یه‌كه‌م 24, 2025
frku

transcultures

ئه‌خلاقی کانتی و ئیراده‌ی ئازاد

موحە‌مە‌د ئە‌حمە‌د Image: Rama Krishna Karumanchi کانت له‌سه‌ره‌تای کتێبی (بناغه‌دانانی میتافیزیکیای ئاکار) ده‌ڵێت ” هیچ شتێک نابێت پێی بگوترێت باشه‌ ئه‌گه‌ر ئیراده‌یه‌کی باشه‌ی له‌گه‌ڵدا نه‌بێت که‌ بۆ بیرکردنه‌وه‌ شیاوبێت، ئیراده‌ی باشه‌ش ئیراده‌یه‌که‌‌ له‌ خودی خۆیدا باشه‌.”. واته‌ په‌یوه‌ست نیه‌ به‌ به‌دیهاتن یان به‌دینه‌هاتنی ئامانجه‌کان، یان هه‌ر شتێک که‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی خۆی …

درێژه‌

بەسەرهاتى زیندانیم

ئاوات محەمەد ئەمین Image: Tracy Lundgren لە مانگى تشرینى یەکەمى ساڵى 1989 ئاشنایەتیم لەگەڵ حەسەن موتڵەگ پەیدا کرد کە لە شارى کەرکوک مامۆستا بوو و جێگەى مانەوەشى لە بەشى ناوخۆیی زانکۆکان بوو کە دەکەوتە بەرامبەر ماڵمان، لە گەڕەکى ئیسکانى نوێ. پاڵنەرى سەرەکى بۆ حەزى ئاشنابوونم لەگەڵ ئەو بەمەبەستى ناسینى بوو …

درێژه‌

ئەحمەدی موفتیزادە: ئیمام خومەینییەکەی كوردی ڕۆژهەڵات

بڕوا کەمال ئەحمەدی موفتیدازادە یەکێکە لە زانا و شاعیر و سیاسییەکانی ڕۆژهەڵاتی كوردستان. دۆسەتەکانی بە (ئیمام خومەینی) وەسفی دەکەن و نەیارەکانیشی بە کەسێکی نیشتیمان پەروەر. ئەو کەسێکی زۆر جیاوازبوو. تێڕوانینێکی تایبەتی هەبوو بۆ پرسە سیاسییەکان و نیشتیمانپەروەرییه‌كان. ئەحمەدی موفتیزادە کێیە؟ ئەحمەدی موفتیزادە، کوڕی مەلامەحمودی موفتی کوڕی مەلاعبدوللەی عەلامە موفتیزادە یان …

درێژه‌

”بۆچی ژن بەشداریی فیکری کەمە، یاخود وەبەرچاو نییە؟”

 لەژێر ئەو ناونیشانە تەوەرێکمان کردۆتەوە و بانگەشەی نووسەران و هەموو ئەو کەسانە دەکەین کە لە خۆیاندا ڕادەبینن تەنانەت چەند دێڕێک لەو بارەوە بنووسن. Image: Stefan Keller د. شەونم یەحیا پرسى بەشداریکردنى ژنان لە کایەکانى کۆمەڵ لە یەکترى جیاوازن. ئەمەش بۆ کۆمەڵێک هۆکار دەگەرێتەوە؛ هەندێکیان پەیوەندى بە ستراکتورى کۆمەڵگەوە، یان دۆخى …

درێژه‌

ژن و ئیکۆلۆژی دوو چەمكی تێهەڵکێش بۆ گەشەی بەردەوام

د. مەدیحە سۆفی/ ئەڵمانیا Image: Jonny Lindner لەبەر ڕۆشنایی زانستی نوێ و توێژینەوە یەك لەدوای یەکەکانی بوارە جیاوازەکاندا، بەتایبەت پاش شۆڕشی پیشەسازی و سەرهەڵدانی گەشەی ئابووریەکی قەبە و بەرهەمهێنانی کاڵای جۆراوجۆر لەدوای شەڕی جیهانی دووەمەوە، جیهانێك دروست بوو، ڕایەڵی نێوان بواری ئابووری، کۆمەڵایەتی، ژینگەیی ناهاوسەنگ کرد. واتە چاوبرسێتی بازرگان و …

درێژه‌

شۆڕش و مۆدێرنە و ئیسلام

 – بەهاری عەرەبی لە ڕوانگەی تونسییەكان خۆیانەوە – شوان ئەحمەد بەهاری عەرەبی، بەهاری ئیسلامی، بەهاری خوێناوی و بەهاری بێ‌ پەڕەسێلكە، تێكڕایان ناوێكن بۆ ئەو ڕووداوە گەورەو چاوەڕوان نەكراوەی، ساڵی 2011 دەستی پێكرد. ساڵێك كە بیرمەندی ناوداری سلۆڤینی (سلاڤۆی ژیژەك)، بە ساڵی ”خەونە ترسناكەكان” وەسفی دەكات و ئەوەش ناونیشانی یەكێك لە …

درێژه‌

فیلمۆسۆفی: سەرەتایەک لە فەلسەفەی فیلم1

نەوزاد جەمال سینەما بەستنەوەی مرۆڤە بە جیهانەوە! ئەندرێ تارکۆڤیکسی Image: Maret Hosemann سەرەتا لەبیرکردنەوەی سادەباودا، ئەگەر بابەتێک سەیروسەمەرە یان ئەقڵ نەیبڕێت، پێیدەوترێ ”فلیم” (فیلم)ە. یان، ئەگەر کەسێک بە پەنێکی بەسەربێت، دەوترێت: ”بوو بە فیلمێ کە قوڕبەسەری دەهێنایە پێکەنین”. سەرەڕای زێدەڕەوی لەم دەربڕینەدا، دوو رەهەندی گرنگ لەخۆدەگرێت: یەکەم؛ بەسەرهات گێڕانەوە کە …

درێژه‌

سیاسەتی ڕەگەزپەرستی ئۆردوگان، چ خزمەتێکی بە خەڵکی تورکیا کردووە؟

مەدیحە سۆفی / ئەڵمانیا Image: Javier Robles ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی، لە دوای شەڕی دووەمی جیهانیەوە ساڵی ١٩٤٥ وە دامەزراوە. لە ئیستادا ١٩٢ دەوڵەت ئەندامی ئەو ڕێکخراوە نێودەوڵەتیەن، بەندەکانی جاڕی نێودەوڵەتی ئەو ئەنجومەنی ئاسایشە بەناو، هەمووی لە پێناوی دابینکردنی ئاشتی و دادپەروەریە لە نێوان وڵاتانی جیهاندا، سەرەکیترینیان پەرەگرافی چوارەمی بەندی دووەمە …

درێژه‌

وێنە و شرۆڤە

دیواری کۆن و دیواری نوێ وێنە بە کامێری: بەرزێ موحییەدین ئەم وێنیەیە خاتوو (بەرزێ موحییەدین) بۆی ڕەوانە کردین لە بەرلین، لە ئەڵمانیا. وێنەکە، نوسینێکی گرافیتییە، لەسەر دیواری تونێلی وێزگەی میترۆیەک کێشراوە. هەتا ئێرە ئاسایە… بەڵام گرنگی وێنەکە لەوەدایە، کە ئەو وێزگەی میترۆیە ناوی (بیرناوە شتراسە)   Bernauer straßeدەکەوێتە هەمان ئاستی دیوارە …

درێژه‌