دووشەممە, تشرینی دووه‌م 3, 2025
frku

transcultures

ژن و ناوەندی بڕیار

مەدیحە سۆفی/ ئەڵمانیا لە پاش ئەو کۆمەڵکوژییەی ڕواندا لە ساڵی ١٩٩٤ ، کە نزیکەی هەشت سەد کەس لە خێڵی توتسی بەدەست خێڵی هوتووەکانەوە کۆمەڵکوژ کران، ڕواندا چووە قۆناغێکی نوێی حوکمدارییەوە، کۆڵەکەی سەرەکی ئەو گۆڕانە ئەرێنییەش بریتی بوون لە سەروەری یاسا، یەکسانی ڕەگەز، هەست بە لێپرسراوی بەرامبەر بە پاراستنی بەرژەوەندییەکانی دەوڵەت …

درێژه‌

سەرنجێک دەربارەی کتێب و دۆگمابوون

ڕامان عوسمان کوردە مێشک و ئاوەزى مرۆڤ هیچى وا لە ئاژەڵێک زیاتر نییە، ئەوەى جیاوازى دروست کردووە کەڵەکەکردنى ئەزمونە. تەمەنى هیچ مرۆڤێکیش بەشى ئەوە ناکات هەموو ئەو شتانە ئەزموون بکات کە پێویستە بیزانێت، بەڵام چارەسەرێکى ئەفسووناوی هەیە: کتێب! کە دەتوانێت رێگەکەت بۆ کورت بکاتەوەو ئەزموونى هەزاران ساڵ و ملیۆنان مرۆڤت …

درێژه‌

دەنگ، دەسەڵات، داهات

Pete-Linforth-de-Pixabay.jpg

مەدیحە سۆفی/ ئەڵمانیا هەژاری تامێکی زۆر تاڵە، لەوەش تاڵتر قووتدانی ئەو پارووە تاڵەیە لە ناوەندێکدا کە چرای دادپەروەری کۆمەڵایەتی تیایدا کوژابێتەوە. هەژاری بەردەوام و تاڵ، میتۆزێکی خۆڕسک لە بەرهەڵستی و ناڕەزایی لە ناخی مرۆڤدا بەخەبەر دێنێ و بە چەکی قورسی بەرگری و بەربەرەکانی و ئاڵنگاریەوە، هێزێکی نوستوو زیندوو دەکاتەوە، هەر …

درێژه‌

سندوقی دراوی نێودەوڵەتی وەک ئەهریمەن دێت، پارەمان بەقەرز دەداتێ و ڕۆح و گیانیشمان بەتاڵان دەبات!

گفتوگۆ لەگەڵ بیۆنگ شول هان شوان ئەحمەد کردوویەتی بەکوردی بیۆنگ شول هان ساڵی ١٩٥٩ لە سیئۆلی پایتەختی کۆریای باشوور لەدایک بووە. لەساڵی ١٩٨٥ لەوڵاتی ئەڵمانیا نیشتەجێیەو خاوەن ڕەگەزنامەی ئەو وڵاتەیە. سەرەتا درۆ لەگەڵ دایک و باوکیدا دەکات و پێیان دەڵێت بەمەبەستی خوێندنی کانزاناسی (میتالۆرجیا) دەچێت بۆ ئەوروپا، بەڵام وا ناکات …

درێژه‌

کامێرا، ئامێرێک بۆ دەربڕین

بەیان سەلمان بەرلەوەی لایەکانی کامێرا تاوتوێ بکەین، لەسەر ڕۆڵی وێنە دەوەستین و کەمێک شی دەکەینەوە. لەپێشاندا با بپرسین: تەماشای چی دەکرێت؟ واتە ئەو بابەتەی سەیر دەکرێت بریتییە لە سروشت؟ لە مرۆڤ؟ لە گیان لەبەرەکان؟ یاخود هەرچ بابەتێکی تر…؟ بێجگە لەوەی زۆر گرنگە بزانین شوینی ئەو وێنەیە کوێیە؟ کێ گرتویەتی؟ لە …

درێژه‌

ئاوارە، تەنیا لەنێو هەموواندا

بەیان سەلمان Image: par Pixabay بەبڕینی هاواری ئاوارەیەک بە کامێرای تەلەفیزیۆن، کە وێنەکانی بە دنیادا پەخش دەکرێن، تەنیایی هەر یەکێک لەنێو هەموو تەنیاکانی تردا دەبینین و هاوکات نایشیانبینین. عەقڵانیەت لە ئاست وێنەکاندا بێهودەیە. لەناو شانۆگەریەکی تراژێدی بە ئیشخستنی هزر وەک ماشێنێکی ڕووناکبیری، چەمکی لێکدانەوەی کارەساتەکانت پێ لەدەستت دەدات. لە هەناوی …

درێژه‌

“له‌سه‌ره‌تاوه‌ خه‌ون هه‌بوو”، ڕۆمانێك ده‌رباره‌ی‌ سه‌فه‌ری‌ شیعرییه‌ت و شۆڕشگێڕی‌

زانیار محه‌مه‌د له‌سه‌ره‌تاوه‌ چی‌ هه‌بوو؟ بوون چ واتایه‌كی‌ له‌خۆگرتبوو؟ ئه‌وه‌ی‌ ده‌ستیپێكرد وشه‌ بوو یان خه‌ون؟ سه‌ره‌تا زمان له‌ئارادا بوو یان ئاماژه‌؟ بۆچی‌ ڕه‌مز پانتایی‌ گه‌وره‌ی‌ خه‌ون داگیرده‌كات؟ بۆچی‌ ئاماژه‌ و ڕه‌مزه‌كانیش ده‌بنه‌وه‌ به‌ به‌شێكی‌ بونیادی‌ له‌زماندا؟ ئایا خه‌ون ئه‌م دۆخانه‌ ده‌سازێنێت؟ خه‌ون دروستكراوی‌ ناو سه‌رێكی‌ به‌قه‌باره‌ بچوكی‌ مرۆڤه‌، یان له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ …

درێژه‌

فێمینیزم و  زانستە مرۆڤایەتییەکان

دیالۆگ لەگەڵ خانمە فەیلەسوفی ئەمریکی مارتا نوسباوم ئەنجامدانی: فاتیمە الشملان و: هاوڕێ خالید پێشەکی پڕۆفیسۆر مارتا نوسباوم، مامۆستای یاسا و فەلسەفەی ئاکارە لە “زانکۆی شیکاگۆ”، چەندین کتێبی لەبارەی: “دادپەروەری و فێمینیزم و بەستنەوەی هەستەکانی مرۆڤ بە یاسا و سیاسەتەوە”، بڵاوکردۆتەوە. کتێبی،”نەک بۆ قازانج: بۆچی دیموکراسی پێویستی بە زانستە مرۆڤایەتییەکان هەیە؟” …

درێژه‌

سیسته‌مى په‌روه‌رده‌ و كاریگه‌رى له‌ سه‌ر ژن

“به‌شى دووه‌م” پرۆسه‌ى په‌روه‌رده‌ى كۆمه‌ڵگا جوان عیزه‌ت له‌ مێژووى كۆمه‌ڵگاى مرۆڤایه‌تییه‌وه‌ تاكو ئێستا په‌رورده‌ مه‌ڵبه‌ند و ناوه‌ندى پێگه‌یاندنى مرۆڤ و كۆمه‌ڵگاى مرۆڤایه‌تى بووه‌. په‌روه‌رده‌ شوڕ‌شێكى گه‌وره‌ى مرۆڤایه‌تییه‌. هه‌روه‌ها به‌رده‌وام له‌ هه‌وڵى گوڕان و پێشكه‌وتن دایه‌. له‌م به‌شه‌ دا په‌روه‌رده‌ چه‌مكێكى فره‌ڕه‌هه‌ند به‌ خۆیه‌وه‌ ده‌بینێت، كه‌ زورێك له‌ ڕه‌هه‌نده‌كانى په‌یوه‌ندى به‌ …

درێژه‌

دەربارەی گەڕۆکبوونی مرۆڤ

دیلان قادر له‌ نێو ئەو هەوڵانەی بۆ پێناسەکردنی مرۆڤ دراون، مرۆڤ وه‌ك ئاژه‌ڵێكی كۆمه‌ڵایه‌تی، مرۆڤ وه‌ك خاوه‌نی زمان، مرۆڤ وه‌ك خاوەنی هۆشمه‌ندی و مرۆڤ وەک هونەرساز و ئامێرساز، هەوڵێکی جودا لەو تێڕوانینەیە هەیە كه‌ مرۆڤ وه‌كو گەڕۆکێک ده‌بینێت، وەکو بوونەوەرێکی جێ بە خۆ نەگرتوو، وەکو زیندەوەرێک کە شوێنگۆڕین هەم مەرجی …

درێژه‌